Het is inmiddels al weer bijna een jaar geleden dat onze vrijwilligster Hanneke Winter een leuk artikel schreef voor de “Schoone Drent”, het blad van de Nederlandse Fokkersvereniging het Drentse Heideschaap. Het zou zonde zijn om het artikel niet ook op de website te plaatsen dus bij deze alsnog.
Leden verhalen
Door Hanneke Winter
“Vertel ons maar wie jullie zijn”. Met die woorden ben ik geprikt voor het juni nummer. En ‘jullie’ is in dit geval de Schaapskudde in Gasselte.
In de zomer van 1983 kwamen de eerste schapen, die voor Drents Heideschapen moesten doorgaan. Er werd een schaapskooi gebouwd en vanaf dat moment waren de schapen een vertrouwd beeld op de Gasselterheide. Het terrein bestaat naast enkele imposante eiken, grove dennen, jeneverbesstruiken uit drie soorten heide. De dop-, de struik- en kraaiheide. Daarnaast is er een oude akker, dat voor enkele tientallen jaren nog als landbouwgrond in gebruik was. Door begrazing en af en toe een stukje plaggen is het de bedoeling deze oude akker op te laten gaan in het heidelandschap. Mooi om te zien dat er hierdoor jaarlijks nieuwe stukjes heide ontstaan. Maar nu genoeg over het gebied waar de Schaapskudde Gasselte verblijft. Wie het met eigen ogen wil aanschouwen is van harte welkom om er een kijkje te komen nemen.
Zoals gezegd zijn in 1983 de eerste schapen gekomen, in totaal 15 stuks. Op dit moment lopen er 21 ooien met 28 lammeren. Gezien de grootte van het gebied en de beschikbare oppervlakte voor begrazing houden we gemiddeld zo’n 16 – 20 volwassen ooien. Eigenaar van de kudde is de vereniging “De Schaapskudde Gasselte en omstreken”, een vereniging waar veel inwoners van Gasselte en omstreken lid zijn. Met inzet van vrijwilligers proberen we een mooi gebied in stand te houden en de eerdere toezegging aan de gemeente na vele jaren nog steeds na te komen.
Nadat ik in juni 1998 inwoner van Gasselte werd ben ik in september van dat jaar begonnen als vrijwilliger bij de schaapskudde. Inmiddels al weer bijna 20 jaar en nog geen dag spijt. Samen met Gezinus van Boven hebben wij de dagelijkse ‘zorg’ voor de schapen. Daarnaast is er nog een groepje vrijwilligers die zich met regelmaat bezighoudt met het onderhoud van het gebied. Ook al nemen de schapen het grootste deel van het onderhoud voor hun rekening, er blijven toch altijd werkzaamheden waarbij de hulp van mensenhanden nodig is. Denk aan het indammen van Amerikaanse vogelkers, het bijhouden van wildgroei van bramen, maar ook het opruimen van stormschade. En ook de schaapskooi heeft af en toe onderhoud nodig.
Naast de dagelijkse bezigheden doe ik ook de administratie voor zowel de I&R verplichtingen als de stamboekregistratie. Sinds 1999 zijn we lid van het stamboek. Niet veel later kregen we de eerste uitnodiging voor de keuring. Vol trots hadden we de te keuren ooien op stal gezet en wachtten we op de keurmeesters. Zelf vond ik dat we prachtige, mooie grote ooien hadden. Ik kende van huis uit de Clun Forest schapen, een fors ogend statig schaap. Wat wist ik van de raskenmerken van het Drents Heideschaap? Niet veel, daar kwam ik snel genoeg achter. De trots werd al gauw teleurstelling. De ooien waren te groot, de neus te krom, de vacht niet goed, en ga zo maar door. Ik hoor de keurmeesters nog zeggen: als jullie snel vooruit willen, dan zou je alle dieren weg kunnen doen en opnieuw beginnen met een aantal goedgekeurde ooien. Nadat de keurmeesters waren vertrokken keken we elkaar aan en zeiden tegen elkaar: dat doen we dus niet! En ik ben nog steeds blij dat we dat destijds niet hebben gedaan. Want wat is er mooier om zelf aan de slag te gaan om stapje voor stapje ooien te fokken die wel voldoen aan de huidige raskenmerken. Met de keurrapporten onder de arm en een lijstje met aandachtspunten gingen we naar de Herders van Balloo om samen met de deskundigheid van Albert Koopman de meest geschikte ram voor onze ooien uit te zoeken. Dit jaarlijks ritueel, een passende ram uit de kudde van Balloo gebruiken, heeft er toe geleid dat we de laatste zondag in juni (één van de keuringsdagen in het noorden) steeds met wat meer vertrouwen tegemoet zien. Laat de keurmeesters maar weer komen!
Naast het bezoek aan de oudere inwoners van Gasselte hebben we ook onze jaarlijkse lammetjesdag voor de kleintjes. Al vinden de meegekomen ouders, opa’s en oma’s het volgens mij minstens even mooi om een lammetje te aaien en een beschuit met muisjes mee te eten. De kleurplaten laten ze meestal wel over aan de kleintjes. Elk jaar op koningsdag hebben we dan ook open huis (lees: lammetjesdag) en komen groot en klein onze prachtige Drentse Heideschapen met de lammetjes bewonderen. Ook een traditie om in ere in te houden.
De eerste lammetjes worden bij ons zo rond de eerste lentedag geboren. Dit jaar hebben we er in totaal 28 mogen verwelkomen. Weer voldoende keuze om een aantal oudere ooien te vervangen door jonge aanwas. Dit is toch altijd wel de mooiste tijd van het jaar. Vooral als de lammetjes weer hun dagelijkse speelkwartier hebben. Heerlijk om een tijdje op een boomstronk te gaan zitten en alleen maar te genieten van het dartelende spul. Jammer dat ik hiervan geen filmpje kan laten zien via de SD, maar jullie zullen het allemaal wel herkennen denk ik. Op dit moment krijgen nog twee lammetjes de fles. De hoop dat het tijdelijk even bijvoeren was bleek helaas niet het geval. De moeder, met een ernstige uierontsteking was de eerste weken te ziek om ook de lammeren nog (op) te voeden. Maar als je dan ziet hoe goed de lammeren het doen en ook de moeder zich wel om de kleintjes bekommert, dan is het extra werk eerder een lust dan een last.
Als de lammeren allemaal zijn geboren en het weer een beetje meewerkt wordt het tijd de kudde te verplaatsen. Tijdens de wintermaanden en de periode van aflammeren kunnen de schapen gebruik maken van de schaapskooi. Niet dat ze er veel gebruik van maken (behalve hooi vreten dan), maar de mogelijkheid is er. De meeste lammeren worden nog altijd buiten in het open veld geboren. De ooien weten zelf wel wat het beste is, is mijn ervaring. Zo zag ik een tijdje terug, op een ijskoude dag met een gure noord oosten wind, een ooi met twee pasgeboren lammetjes in het open veld. Dit kan echt niet, dacht ik toen. Met de lammetjes op de arm, de moederooi achter mij aan, naar de kooi. De lammeren lekker in het stro gelegd, goed bezig dacht ik nog. Ik had de deur nog niet weer achter me dicht getrokken of moederooi liep al weer met de pasgeboren lammetjes uit de kooi richting het open veld. Ging liggen, achter een heuveltje uit de wind in de zon, en de lammetjes er lekker dicht tegenaan. Dit bewijst maar weer, dat je de natuur in de meeste gevallen lekker zijn gang moet laten gaan.
In de zomermaanden is het een relatief rustige periode en kunnen de toeristen en inwoners van Gasselte en omstreken genieten van de schapen op de Gasselterheide en wachten we op de heide die later dit jaar weer prachtig gaat bloeien. En als we dan zo rond half oktober weer een prachtige ram ophalen (of eigenlijk altijd laten brengen bij gebrek aan een eigen veewagentje), en het wachten weer begint wat hij ons het volgende jaar weer schenkt hebben we in december nog twee leuke activiteiten. Eens in de twee jaar fleuren we de kerstmarkt van de plaatselijke basisschool op met de schapen. En vlak voor kerst houden we samen met de zondagsschool en de jeugdsoos de jaarlijkse herdertjestocht. In de schaapskooi wordt dan onder het luisterend oor van de schapen en kinderen uit het dorp een kerstverhaal verteld, worden liedjes gezongen en muziek gemaakt. Na afloop wordt een tocht over de heide gemaakt en speelt de plaatselijke harmonie passende kerstmuziek. Inmiddels na vier jaar ook al een traditie geworden die we hopelijk nog jaren lang kunnen voortzetten.
Met al deze activiteiten en inzet van alle vrijwilligers hoop ik nog jarenlang mijn steentje te kunnen bijdragen en te genieten van de Schaapskudde Gasselte. Wat aantal betreft misschien niet zo groot, maar wel in de rol die zij vervult voor het dorp en vrijheid van het gebruik van de Gasselterheide.